Türkiye’de sağlık turizminin lokomotifi ‘saç ekimi’ nereye gidiyor?

Saç ekiminde tehlike çanları

Türk Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Derneği Yönetim Kurulu üyesi Prof. Dr. Derya Özçelik, Medimagazin için yazdı...

Plastik cerrahinin temel amaçlarından biri, kişinin görünümünü iyileştirerek kendisiyle ve çevresiyle barışık bireyleri topluma kazandırmaktır. Saç ekimi de bu amaca hizmet eden estetik amaçlı yapılan cerrahi bir tedavidir, bir doku nakil işlemidir.

Doku nakilleri plastik cerrahide gerek kaybedilen dokuları onarmak gerekse estetik amaçlı sürekli kullanılırlar. Ülkemizde çok ileri konumda olan plastik cerrahi bilimi ve uygulamaları saç ekimine aktarılmış ve 10 yıl gibi kısa bir sürede dünya liderlerinden olmamızı sağlamıştır.

Kaş, sakal, bıyık ekiminde de saç kullanıldığından, saç ekimi kapsamına kaş, sakal bıyık ekimi de girmektedir. Yüz germe gibi ameliyatlara veya kazalara  bağlı saçlı derideki izlerin ya da dudak sakal bölgesindeki izlerin (örneğin;dudak yarığı ameliyatı sonrası) de saç ekimi ile kamufle edilmesi mümkündür.

Saç ekimi ameliyatları ülkemizde yoğun olarak yapılmakta ve yurtdışından da çok sayıda hasta gelmektedir. Bu hizmetin öncelikle hasta güvenliğini sağlayan standartlarda yapılması hem biz plastik cerrahların hem de yasa koyucu ve denetleyici mekanizmanın sorumluluğundadır. Ancak günümüzde saç eken yerlerin hepsinin uygun standartlarda olduğu söylenemez.

Saç ekiminde temel standartlar şunlardır

1. Ameliyatı plastik cerrahın yapması
2. Yardımın hemşire/sağlık memuru tarafından yapılması
3. Ameliyathane koşullarının sağlandığı ortamda yapılması
4. Bütün ameliyatlar için gerekli koşulların sağlanması (sterilite, ağrı kontrolü, damar yolu açılması..)
5. Takibin ameliyatı yapan ekip tarafından gerçekleştirilmesi

SAÇ EKİMİ STANDARTLARI SAĞLAMAYAN YERLERDE KARŞILAŞABİLECEĞİNİZ DURUMLAR

• Ameliyatı yapacak kişinin kendini plastik cerrah olarak tanıtması, ancak sonra olmadığının öğrenilmesi
• ‘Saç ekimi uzmanlığı’ adında bir uzmanlık alanı olmamasına rağmen kişilerin kendilerini saç ekim uzmanı olarak tanıtması
• Söylenen sayıda greft ekilmemesi (yani 4000 greft ekileceğinin söylenip 1000 greft ekilmesi)
• Ameliyatın ameliyata uygun olmayan koşullarda gerçekleştirilmesi
• Sterilite koşullarına dikkat edilmemesi (bir hastada kullanılan aletlerin başka hastada da kullanılması)
• Ameliyatın başından sonuna kadar hemşireler tarafından yapılması
• Yardımcı personel olarak ameliyata giren kişilerin hemşire/sağlık memuru olmaması

SAÇ EKİMİ STANDARLARI SAĞLAMAYAN YERLERDE KARŞILAŞABİLECEĞİNİZ SONUÇLAR

• Ekilen saçların yetersiz çıkması veya hiç çıkmaması:
  Saç ekimi doğru ellerde hasta memnuniyeti yüksek bir işlemdir. Normal koşullarda ekilen saç greftlerinin %90’nın üzerinde tutması beklenir. Ancak kuralına uygun yapılmayan ekimlerde ekilen saçların hiçbirinin çıkmaması veya çok yetersiz çıkması gibi sonuçlar görülebilmektedir. Bu durum genel olarak teknikteki hatalara bağlıdır. Saç köklerinin alırken veya ekerken hasarlanması, uygun olmayan sıvıların cilt altına enjeksiyonu, ya da uygun olmayan yıkama solüsyonları gibi farklı nedenlerden kaynaklanabilmektedir.
• Enfeksiyon:
  Şaçlı deri iyi kanlanan bir bölge olmasına rağmen steriliteye dikkat edilmediğinde oluşabilir.
  Aynı zaman diliminde çok sayıda saç ekilen bazı merkezlerde aynı aletin birden çok hastaya steril edilmeden kullanılması sonucunda da enfeksiyon görülebilir. Burada temel kaygımız hepatit B, hepatit C ve AIDS gibi hastalıkların  bulaşmasıdır.
• Yanlış tasarım:
  Yön ve açıların doğru planlanmamasına bağlı görünüm bozukluğu
  Ön saç çizgisinin yerinin ve şeklinin yanlış planlanması
• Verici alanda, çok fazla sayıda greft alınması sonucu, kontrolsüz seyrelme
• Lokal anestezi ilaçlarının yanlış kullanımına bağlı sorunlar:
  Saçlı deriye lokal uygulanan adrenalin ve anestezi ilaçları ehil olmayan kişilerin elinde ölümcül silaha dönüşerek kalp krizine, tansiyonun kontrolsüz yükselmesine neden olabilir. Bu ilaçların normalden fazla uygulanması bazen de saçlı derinin kanlanmasını bozarak doku ölümlerine (nekroz) yol açabilir.
  Bütün ameliyat yardımcı sağlık personeli olan hemşireler tarafından götürülüyorsa ortam çok güvenli değildir. 

SAÇ EKİMİNDE BİLİNMESİ GEREKEN DİĞER KONULAR

Bazı ek tedavilerin ‘mucize’ olarak tanıtılması:

Saç Aşısı (ACell Micromatrix)

Türkiye‘de saç çıkarmada devrim olarak tanıtılan saç aşısı’nın saç çıkardığını gösteren deneysel ve klinik araştırmalar henüz yoktur. ACell Micromatrix ilaç değil, tıbbi cihaz kategorisindedir. Bazal membran ve kollajen içeren ekstrasellüler matriksdir. Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Bakanlığı (FDA) onayı yara iyileşmesi üzerinedir. Saç çıkarma veya güçlendirme ile ilgili onayı yoktur (14 Tem 2015). Toz formunda olduğu için hastanın kendi kanı ile karıştırıp saçlı derisine enjekte edildiği görülmektedir. Oysaki üretici firma kullanım şeklini yara üzerine uygulama olarak belirtmiş, ciltaltı enjeksiyonu tanımlanmamıştır.
https://acell.com/micromatrix/

Saç Klonlaması (kopyalaması)

Saç klonlaması ile kast edilen, saç yapan hücrelerin ve hücrelerin oturduğu çatının birebir aynısını üretmektir. Çok kompleks yapıya sahip deriyi kopyalamak  karaciğeri kopyalamaktan daha zordur. Günümüzde laboratuvar koşullarında bile saç klonlama yapılamamıştır. ‘Saç Klonluyoruz’ tarzındaki haberlere itibar edilmemelidir.

SON SÖZ

Alınan başarılı sonuçlar sayesinde ülkemizde sağlık turizminin lokomotifi olan saç ekimi, aynı zamanda bu konuda ehliyeti olmayan kişilerin de pazarı halindedir. Hastaların konu hakkında yeterli bilgi sahibi olmamasını istismar eden kişi ve kurumların sayısı her geçen gün artmaktadır. Ayrıca gerçeği yansıtmayan pazarlama yöntemleri ile de hastalar yanlış yönlendirilmektedir.

Uygun yasal düzenlemelerin yanı sıra düzenli kontrol mekanizmaları kurarak saç ekimi yapan kişi ve kurumların denetlenmesi, standartların konulması gerek toplum sağlığı açısından gerek ülkemizin yurtdışındaki imajı açısından hayati önemdedir.

Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Derneği (TPRECD) olarak saç ekimi kursları düzenleyerek, medyada bilgilendirme yaparak, uygunsuz işlem yapan yerleri ilgili kurumlara bildirerek saç ekiminde bütün ameliyatlar için geçerli standartların uygulanması ve hasta  güvenliğinin sağlanması için azami gayret göstermekteyiz.

Prof. Dr. Derya Özçelik
TPRECD YÖNETİM KURULU Adına